کد مطلب:295107 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:159
اسم، لقب، کنیه
در میان عربها برای هر شخص، سه عنوان مرسوم است، نام (اسم)، لقب و كنیه. «اسم» آن نامی است كه به طور رسمی هر فرد با آن شناخته می شود، مانند «حسین» كه معرف امام حسین علیه السلام می باشد.
آن نامی كه وصفی را همراه دارد و غالبا برای مدح و ستایش از اشخاص گفته می شود «لقب» نام دارد، مانند «سید الشهداء»، «زین العابدین»، «باقرالعلوم». در برخی مواقع، لقب در ذم افراد نیز به كار گرفته می شود كه قرآن صدا كردن دیگران با لقب زشت و تحقیركننده را، گناه شمرده و این عمل را مذموم می شمارد.
برخی از طریق كنایه دیگران را صدا می كنند كه در عربی اسمهایی كه با «أَبْ» و «اُمّ» [1] شروع می شوند برای صدا زدن كنایی به كارگرفته می شود. عرب كلماتی را كه با این پیشوندها شروع می شود، «كنیه» نامد، مانند: «اباعبداللَّه» كه ذهن با این كلمه سریعا به سوی امام حسین علیه السلام معطوف می شود و كنیه ی «اُمّ ابیها» كه صدیقه ی طاهره را در اذهان متجلی می كند.
اصولا كنایه در پیام رسانی، رساتر از صریح گویی می باشد، لذا گفته اند: «الكنایه ابلغ من التصریح» به همین جهت به جای آنكه
مستقیما اسم كسی را بگویند، با كنیه، آن شخص را یاد می كنند، تا او را تكریم و تعظیم هم نموده باشند.
در زبانهای دیگر نیز این عناوین رایج است لكن به صورت جدی فقط در زبان عربی دنبال می شود. در فارسی نام شناسنامه ای هر كس، «اسم» و مهمترین عنوان برای هر شخص محسوب می شود. سابقا بازار «القاب» نیز در ایران داغ بوده است، لكن از سال 1304، قانونی برای لغو القاب تصویب شد كه پس از آن بازار كسادی را پشت سر می گذارد. به هر حال آنچه را امروزه به عنوان نام «مستعار» و یا «نام مشهور» مطرح می شود، می توان همان لقب در فارسی قلمداد نمود.
مانند: پهلوان، عارف، شیخ الطایفه، ابوذر زمان و مانند آن.
«مادر حسن»، «مادر محمد» از كنیه های فارسی است. شوهرها در خانواده های قدیم، همسران خود را با این كنیه های فارسی است. شوهرها در خانواده های قدیم، همسران خود را با این كینه ها صدا می زدند و یا زن خود را به نام پسر بزرگ صدا می كردند.
خانواده ی، در گذشته ی نه چندان دور، از انظار بیگانگان به دور بود.
مرد خانه شرم داشت نام زنش را در برابر دیگری ببرد. پدران ما فاش كردن نام زن را در برابر نامحرم نوعی خلاف غیرت محسوب می كردند. این تفكر كه از جامعه كم رنگ شد، كنیه های مادر حسین، مادر زهرا، مادر علی نیز برچیده شد.
به هر حال آنچه در پی می آید. در پنج فصل تقدیم خواهد شد.
فصل اول: اسامی حضرت فاطمه ی زهرا علیهاالسلام.
فصل دوم: القاب حضرت فاطمه ی زهرا علیهاالسلام در روایات
فصل سوم: القاب حضرت فاطمه ی زهرا علهیاالسلام در توصیف علما
فصل چهارم: كنیه های حضرت فاطمه ی زهرا علیهاالسلام.
فصل پنجم: اسامی زیبای متداول در جامعه اسلامی.
شیوه بحث در فصل اول و دوم به این صورت است كه: نخست ریشه لغوی هر اسم و یا لقب را می آوریم. سپس روایاتی را كه لقب یا اسم فاطمه ی زهرا علیهاالسلام در آنها آمده است، عرضه می كنیم. پس از آن در هر كجا نیاز به روشنگری بیشتری باشد، توضیحات لازم را ارائه می نماییم.
[1] و قيل «ابن» و «ابنه».